გამოძიების ეტაპზე შეჯიბრებითობისა და თანასწორობის პრინციპის ცალკეული პრობლემატური საკითხები

Abstract

წინამდებარე ნაშრომში წარმოდგენილია სისხლის სამართლის პროცესში შეჯიბრებითობისა და თანასწორობის პრინციპის არსი. განხილულია საგამოძიებო მოქმდებების დროს მხარეთა უფლება-მოვალეობები და მათი თანაბარი შესაძლებლობების საკითხი, აგრეთვე, სასამართლოს როლი სამართლიანი სასამართლოს განხილვის წარმართვის პროცესში. მიუხედავად იმისა, რომ ინკვიზიციური პროცესისგან განსხვავებით, შერჯიბრებით პროცესში სასამართლოს როლი მინიმალურია, ის მაინც აღჭურვილია მნიშვნელოვან ბერკეტებით მხარეთა თანასწორობის უზრუნველყოფისთვის. ნაშრომში განხილული საკითხების ანალიზი ცხადყოფს, რომ მხარეებს უნდა ჰქონდეთ საქმისწარმოებაზე სამართლებრივად გავლენის მოხდენის შესაძლებლობა. დაცვის მხარეს მტკიცებულებათა მოპოვება და წარდგენა ისეთ პირობებში უნდა შეეძლოს, რომ მის მოწინააღმდეგე მხარესთან შედარებით არახელსაყრელ მდგომარეობაში არ იმყოფებოდეს. თანასწორობის უფლება გულისხმობს არა მხარეთა სრულ გათანაბრებას, არამედ მათთვის გონივრულობის ფარგლებში თანაბარი შესაძლებლობების მინიჭებას. დაცვის მხარე აღჭურვილი უნდა იყოს ისეთი უფლებით, რომლებიც შეძლებს კონკურენცია გაუწიოს ბრალდების მხარეს. არ უნდა არსებობდეს ისეთი რეგულაციები, რაც ბრალდების მხარეს ჩააყენებს უპირატეს მდგომარეობაში და დაუსაბუთებლად მიაყენებს უსაფუძვლო პრივილეგიებს, რომლებიც არ იქნება გამყარებული ლეგიტიმური მიზნით. სისხლის სამართლის პროცესის ინკვიზიციურიდან შეჯიბრებითზე გადასვლამ არსებითად ახალი მოდელი დაამკვიდრა ქართულ რეალობაში. ამ პირობებში რთულია სამართლიანი ბალანსის დაცვა მხარეებს შორის, თუმცა სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი კანონმდებელს ავალდებულებს საერთაშორისო პრინციპების და ადამიანის უფლებათა დაცვის სტანდარტების გათვალისწინებით აღმოფხვრას ის საკანონმდებლო ხარვეზები, რაც მხარეთა შორის საპროცესო უთანასწორობის მიზეზია და შექმნას კონსტიტუციითა და ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციით გარანტირებული უფლებებით სრულყოფილი სარგებლობის შესაძლებლობა ორივე მხარისთვის.