პირად ჩხრეკასთან დაკავშირებული პრობლემები სისხლის სამართლის საქმის წარმოებისას

Abstract

თემის აქტუალურობა. საქართველო არის დემოკრატიული სახელმწიფო და ამიტომ ისევ, როგორც ნებისმიერ დემოკრატიულ სახელმწიფოში ჩვენთანაც დიდი ყურადღება ექცევა ადამიანის უფლებებს და მის დაცვას. აღნიშნული ბრწყინვალედ ჩანს საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მიხედვით, რომელმაც წლების განმავლობაში არა ერთი ცვლილება განიცადა. ერთმანეთისგან საგრძნობლად განსხვავდება 1998 წლისა და დღეს მოქმედი 2009 წლის სისხლის საპროცესო კოდექსები. დროთა განმავლობაში კოდექსში შედიოდა ცვლილები, რომელიც მიმართული იყო და არის მისი სრულყოფილებისაკენ, თუმცა ჩვენი განხილვის საგანი არის უშუალოდ პირად ჩხრეკასთან დაკავშირებული საკითხები. სსსკ 121-ე მუხლი ადგენს პირადი ჩხრეკის ჩატარების საფუძვლებს, იმ პირებს თუ ვის აქვს ჩხრეკის ჩატარების უფლება და მოქმედების თანინმიდევრულ აუცილებლობას, მაგრამ სამწუხაროდ დღემდე არსებობს გარკვეული სახის პრობლემები პირადი ჩხრეკის ჩატარების პროცედურასთან. მიუხედავად იმისა, რომ კანონმდებელმა დღეს მოქმედი სსსკ ნორმების თანახმად ჩხრეკის ჩატარებისთვის დააწესა საკმაოდ მაღალი მტკიცებულებითი სტანდარტი და მისი დაცვა მოსთხოვა ყველა უფლებამოსილ პირს. მიუხედავად ამისა საგამოძიებო მოქმედბის ან საპოლიციო შემოწმების დროს მაინც წარმოიქმნება გარკვეული სახის სამართლებრივი პრობლემები. ადამიანის პირადი ჩხრეკის ჩატარება და შემდგომი სამართლებრივი მოქმედებები უკავშირდება არა ერთ პრობლემას. თუ გადავხედავთ ქართულ და საერთაშორისო პრაქტიკას, პირველი რაც თვალში მოგვხდება ეს არის ადამიანის ძირითადი უფლებების დარღვევა. სამწუხაროდ პირადი ჩხრეკის დროს, ჩამტარებელი უფლებამოსილი პირის მიერ შეგნებულად თუ შეუგნებლად ხდება გასაჩხრეკი პირის უფლებები დარღვევა, იქნება ეს გადამეტებული ძალის გამოყენებით თუ არა სათანადო პირობებში ( ჩხრეკა რომელიც მოითხოვს გაშიშვლებას ჩატარებულ უნდა იქნას ყველასგან იზოლირებულ ადგილას, სადაც მხოლოდ იქნებიან ჩხრეკის ჩამტარებელი პირი და საგამოძიებო მოქმედების ობიექტი) ჩატარებული ჩხრეკა. სსსკ დადგენილი ნორმების აშკარა და უხეში დარღვევა, ( მაგ.: ჩხრეკის ოქმის არ შედგენა როდესაც მოქალაქეს არ აღმოაჩნდა კანონსაწინააღმდეგო ნივთი, თარჯმნის გარეშე ჩატარებული ჩხრეკა პირის მიმართ, რომელმაც არ იცის ქართული ენა და სხვ.) სამართალდამცავი ორგანოს თანამშრომლების მიერ არა საკმარის საფუძვლებზე დაყრდნობილი გადაწყვეტილება, რომელიც ვერ აკმაყოფილებს მტკიცებულებით სტანდარტს, უმიზეზო და შეურაცხმყოფელი ხშირი ჩხრეკები. პენიტენციურ დაწესებულებაში არსებული სიტუაცია, დაწესებულების შინა განაწესით სხეულის სრული შემოწმების აუცილებლობა და სხვ. თავის მხრივ პრობლემას წარმოადგენს საზოგადეობაში არა საკმარისი ინფორმაცია თავიანთი უფლბების შესახებ, რომლითაც შეიძლება ბოროტად ისარგებლონ სამართალდამცავებმა.