უმაღლესი განათლების დაფინანსების უცხოური გამოცდილება და საქართველოს პრაქტიკა

Abstract

The work deals with the financing of higher education in Georgia, in particular the foreign experience of financing higher education and the practice of Georgia. The issue is important because higher education contributes to the social and economic development of the country. It is noteworthy that funding for education and science in Georgia is significantly lower than the Commonwealth of Independent States and the relevant EU Member States. Various models of state financing and subsequent redistribution allocated to higher education in different countries. The states are guided by different principles when deciding how to distribute the funds allocated to higher education and in what form these funds are given. We believe that the preferred model of Georgia should be based on the experience of a successful European educational system, first of all Georgia is closer to cultural peculiarities with European countries; The educational system of Georgia has historically much in common with the systems of communist past. Indicators of higher education in Georgia are more or less closely related to the indicators of European countries. It should be noted that it is better to take into consideration the example of relatively small countries. I think it is particularly important in the example of Estonia because it is a small-scale post-Soviet country that has achieved significant success in the field of higher education.

ნაშრომი ეხება უმაღლესი განათლების დაფინანსებას საქართველოში, კერძოდ, კი უმაღლესი განათლების დაფინანასების უცხოურ გამოცდილებას და საქართელოს პრაქტიკას. საკითხი მნიშვნელოვანია, რადგან უმაღლეს განათლებას წვლილი შეაქვს ქვეყნის სოციალურ და ეკონომიკურ განვითარებაში. აღსანიშნავია, რომ საქართველოში განათლებისა და მეცნიერების სფეროს დაფინანსება მნიშვნელოვნად ჩამოუვარდება როგორც დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობას, ისე ევროკავშირის ახალი წევრი ქვეყნების შესაბამის მაჩვენებელს. სხვადასხვა ქვეყანაში უმაღლეს განათლებაზე გამოყოფილი სახლმწიფო დაფინანსების და შემდეგ გადანაწილების სხვადასხვა მოდელები მოქმედებს. სახელმწიფოები სხვადასხვა პრინციპით ხელმძღვანელობენ, როცა წყვეტენ თუ როგორ გაანაწილონ უმაღლეს განათლებაზე გამოყოფილი თანხები და რა ფორმით გადასცენ ეს თანხები მათ. ჩვენ მიგვაჩნია, რომ საქართველოსთვის სასურველი მოდელი წარმატებული ევროპული საგანმანათლებლო სისტემის გამოცდილებას უნდა ეფუძნებოდეს, პირველ რიგში საქართველო კულტურული თავისებურებებით უფრო ახლოა ევროპულ ქვეყნებთან. საქართველოს საგანმანათლებლო სისტემას ისტორიულად ბევრი აქვს საერთო განსაკუთრებით კომუნისტური წარსულის მქონე სისტემებთან; საქართველოს უმაღლეს განათლებაში ჩართულობის მაჩვენებლები მეტნაკლებად ახლოსაა ევროპული ქვეყნების მაჩვენებლებთან. ასევე უნდა აღინიშნოს, რომ უმჯობესია შედარებით მცირე ზომის ქვეყნების მაგალითის გათვალისწინება. ვფიქრობ, რომ განსაკუთრებით ყურადსაღებია ესტონეთის მაგალითი, რადგან იგი მცირე ზომის პოსტ-საბჭოთა ქვეყანაა, რომელმაც მნიშვნელოვან წარმატებებს მიაღწია უმაღლესი განათლებისა განვითარების სფეროში. დაფინანსების რამდენიმე მექანიზმს შორის ამჟამად ყველაზე გავცელებული არის თანხების გადანაწილება დაფინანსების ფორმულის საფუძველზე. დაფინანსების ამ ფორმას იყენებს ევროპის თითქმის ყველა ქვეყაანა, მაგრამ საქართველოში მისი გამოყენება არ ხერხდება.