ყალბი ახალი ამბების ეფექტი სოციალურ ქსელ ფეისბუქში

Abstract

ყალბი ახალი ამბების გავრცელების პრობლემა დღეს მსოფლიოში მწვავედ დგას. ტექნოლოგიურმა წინსვლამ და სოციალური ქსელების განვითარებამ იდეალური პირობები შექმნა ე.წ. ფეიკ ნიუსების გასავრცელებლად. ნებისმიერ სფეროში გამარჯვებულია ის, ვინც იგებს საინფორმაციო ომს და არ აქვს მნიშვნელობა, სამართლიანად ეკუთვნის თუ არა ეს გამარჯვება. პოლიტიკოსები თუ ცალკეული პირები ჩვენი საუკუნის შესაძლებლობებს არაკეთილსინდისიერად იყენებენ და საზოგადოებრივი აზრის შესაქმნელად (ე.წ. ტროლების მეშვეობით) პროპაგანდისტულ მესიჯებს ავრცელებენ. ყალბი ახალი ამბების გავრცელებაში მსოფლიოს არც საქართველო „ჩამორჩება“. დღეს ეს პრობლემა ჩვენს ქვეყანაში ერთ-ერთი ყველაზე აქტუალურია. კვლევით ნაშრომში განხილულია ყალბი ახალი ამბების ეფექტი სოციალურ მედიაში: ახერხებენ თუ არა „ფეისბუქის“ ქართველი მომხმარებლები „ფეიკ ნიუსების“ იდენტიფიცირებას და მასთან ბრძოლას. ნაშრომში განმარტებულია, რატომ შეირჩა სოციალური ქსელი „ფეისბუქი“. კვლევისთვის გამოყენებულია სამი მეთოდი: კონტენტ ანალიზი, ელექტრონული გამოკითხვა და ექსპერიმენტი. კონტენტ ანალიზისთვის საკვლევ პერიოდად შეირჩა 2019 წლის მარტი-მაისი (3 თვე). მოცემულ პერიოდში ჩატარდა ზუგდიდის მერის არჩევნები. დაკვირვების ობიექტად კი შეირჩა „ფეისბუქის“ 5 პოპულარული გვერდი: „ასავალდასავალი“,

„ნაცი კლავს“, მიხეილ უკრაინოლოგი“, „თავისუფალი ზონა“ და „ორი გვამი უნდათ“. ელექტრონული გამოკითხვა და ექსპერიმენტი ჩატარდა „ფეისბუქზე“. გამოკითხვა მიმდინარეობდა 2019 წლის აპრილი - ივნისის (3 თვე) განმავლობაში, ხოლო ექსპერიმენტი - 1 ივლისიდან 7 ივლისის ჩათვლით (1 კვირა). ნაშრომში მიმოხილულია „ფეიკ ნიუსებთან“ დაკავშირებული, უკვე არსებული უცხოური და ქართული კვლევებიც.

Fake news is one of the biggest problems facing the world nowadays. Communication technology is growing fast, while offering great possibilities to content creation and spreading. The new world has created ideal conditions for the false news and propaganda. Politicians, governments and even some of the individuals are using 21 century possibilities with bad and harmful intentions. In the terms of fake news spreading, Georgia is not far behind the rest of the world. st Can Georgian Facebook users identify and spot fake news? And if they can, what methods do they use to fight against misinformation? Three research approaches are used in the paper work to answer the main research questions: content analysis, electronic survey and an experiment. The length of the content analysis research period is 3 months, from March to May, 2019. It is the pre-election period of Zugdidi mayoral elections. The observation objects are 5 popular Facebook pages. As for the electronic survey and an experiment, they were conducted in the most famous social media platform in Georgia, Facebook. The online survey took place from April to June, 2019 and the experiment - from 1

to 7 th July, 2019. The paper work also provides an overview of Georgian and foreign researches about fake news. st