ადამიანის სხეულის ნაწილების კერძოსამართლებრივი ობიექტივიზაცია

Abstract

მსოფლიო დონის მეცნიერთა შორის არსებობს აზრთა სხვადასხვაობა არის თუ არა ადამიანი საკუთარი სხეულის მესაკუთრე. თანამედროვე სამეცნიერო ლიტერატურაში ამ კითხვაზე განსხვავებული პასუხები არსებობს. ერთი ჯგუფი კატეგორიულად უარყოფს სხეულზე საკუთრების უფლებას. ისინი თვლიან, რომ ამ უფლების აღიარებამ შეიძლება მიგვიყვანოს კრიმინალურ კომერციალიზაციამდე. სხვები თვლიან, რომ აუცილებელია, ვაღიაროთ ადამიანის საკუთრების უფლება როგორც მთელს თავის სხეულზე, ასევე ნებისმიერ ორგანოზე. ადამიანის სხეული ზოგჯერ მიჩნეულია საკუთრებად, ზოგჯერ კვაზი-საკუთრებად, ზოგჯერ კი საერთოდ არ განიხილება საკუთრების უფლების დაცვის საგნად და ადამიანმა მისი სხეულის მიმართ უკანონო ქმედების განხორციელების შემთხვევაში უფლებები უნდა დაიცვას პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლების შესაბამისი ნორმებით. ნათლად შეიმჩნევა კანონმდებლობაში კერძო სამართალზე ძირითადი უფლებების გავლენის ტენდენცია. ამის საფუძველზე განსახილველია ადამიანის სხეულის და მისი ცალკეული ნაწილების სამართლებრივი რეჟიმი. ადამიანს დაბადებიდანვე გააჩნია გარკვეული სახის უფლებები. სიცოცხლისა და საკუთრების უფლება ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს უფლებებად უნდა გამოიყოს. საკუთრება ადამიანის ბუნებითი უფლებაა, რომელიც დაბადებიდანვე გააჩნია. მისი არსებობა პირის უფლებაუნარიანობაზეა დამოკიდებული. ადამიანი ყველა დროში საკუთრების უფლებას განსაკუთრებულად აღიქვამდა. საკუთრების შინაარსი, ცნებისაგან განსხვავებით, ცვალდებადია დროში და იგი დამოკიდებულია თანამედროვე ეპოქის მოთხოვნილებებზე. ,,საკუთრების უფლების ბუნებითმა ხასიათმა შობა ამ საკუთრების ხელშეუხებლობის მდგომარეობა. ხელშეუხებლობის ფსიქოლოგია ისტორიულად იმდენად ძლიერი იყო, რომ საკუთრების ხელყოფა აღიქმებოდა არანაკლებ, ვიდრე ადამიანის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის ხელყოფა“. აქედან გამომდინარე, საინტერესოა ადამიანის სხეულის, როგორც საკუთრების უფლების ობიექტის, განხილვა.