სტერეოტიპებისა და მე კონცეფციის გავლენა პროფესიულ არჩევანზე

Abstract

According to Gottfredson’s Theory of Circumscription and Compromise, our occupational Choices are determined by our self-concept and our occupational stereotypes – what do we know about who we are and what do we know about which occupations are considered as appropriate and acceptable for us in our society. Depending on this theoretical framework, our main interest was attached to investigation of gender and prestige stereotypes of occupations and their relationship with occupational choices. Research has mixed design – we conducted interviews with field experts for identifying existing occupational stereotypes in Georgian culture. And then on the basis of qualitative data analysis, we developed quantitative research instrument – questionnaire for occupational stereotypes. Main aim of quantitative research was to investigate whether gender/prestige stereotypes of occupations are predictors of gender congruent/prestigious occupational choices. We consider self-concept and expectations of significant others as variables which can modify relationships between occupational stereotypes and occupational choices. Total number of participants was 265 person – 182 female and 83 male, selected by the convenience sampling method. Research did not confirmed main hypothesis – there was found week positive correlation between gender stereotypes of occupations and masculine occupational choice (r=.168, p=.006), but correlation lost statistical significance when analysis was conducted separately for males and females. Research revealed interesting associations between expectations of significant others and self-concept.

გამორიცხვისა და კომპრომისის თეორიის მიხედვით (გოტფრიდსონი, 1981) თითოეული ჩვენგანის პროფესიული არჩევანი დამოკიდებულია ერთი მხრივ, იმაზე, თუ რა ვიცით საკუთარი თავის და სხვადასხვა პროფესიების შესახებ და, მეორე მხრივ, იმაზე, თუ რა მიიჩნევა ჩვენსავე სოციალურ გარემოცვაში ჩვენთვის შესაფერისად. ამოვდივართ რა აღნიშნული თეორიული ჩარჩოდან, კვლევის ინტერესის საგანს წარმოადგენს გენდერთან და პრესტიჟთან დაკავშირებული პროფესიული სტერეოტიპები და მათი მიმართება პროფესიულ არჩევანთან. კვლევას შერეული დიზაინი აქვს - თვისობრივი მეთოდების საშუალებით ვიკვლიეთ ჩვენს საზოგადოებაში არსებული პროფესიული ხატები, რის საფუძველზეც შეიქმნა რაოდენობრივი კვლევის ინსტრუმენტი. რაოდენობრივ კვლევაში, რომელიც ჩატარდა ხელმისაწვდომი შერჩევის მეთოდით შერჩეულ 265 ადამიანზე, მთავარ დაშვებას წარმოადგენდა ჰიპოთეზა, რომ პროფესიასთან დაკავშირებული სტერეოტიპების ფლობა წარმოადგენს გენდერულად კონგრუენტული პროფესიული არჩევანის პრედიქტორს, ხოლო ამ ცვლადებს შორის კავშირის გამაშუალებელი ცვლადია მე-კონცეფცია. კვლევის შედეგებმა არ დაადასტურა ნავარაუდევი ჰიპოთეზა - აღმოჩნდა, რომ არსებობს სუსტი დადებითი კორელაცია გენდერთან დაკავშირებულ პროფესიულ სტერეოტიპებსა და მასკულინურ პროფესიულ არჩევანს შორის (r=.168, p=.006), თუმცა კორელაციამ სტატისტიკური მნიშვნელოვნება დაკარგა ქალებისა და კაცების მონაცემების ცალ-ცალკე ანალიზისას. კვლევამ გამოავლინა საინტერესო კავშირები მნიშვნელოვანი სხვების მოლოდინებსა და მე-კონცეფციას შორის.