აგრესიული იუმორის რიტორიკა ლინგვისტურ და სოციოკულტურულ ჭრილში (ინგლისური და ქართული იუმორისტული მონოლოგების მასალაზე)

Abstract

იუმორი კომპლექსური სოციალური და ფსიქოლოგიური ფენომენია და იგი ჩვენი ყოველდღიური სოციალური კომუნიკაციის ერთგვარ ასპექტს წარმოადგენს. იუმორის აღქმის უნარი ყველა ადამიანში განსხვავებულად წარმოჩინდება. ამ განსხვავებულობას ბევრი მიზეზი აქვს. ეს შეიძლება იყოს ისეთი ფართო მასშტაბისა და მნიშვნელობის ფაქტორი, როგორიცაა კულტურა, კულტურული მსგავსება-განსხვავებები თუ თავისებურებები, ასევე ის ლინგვისტური მექანიზმები, რაც იუმორისტული ნარატივის წარმატებულ კომუნიკაციას განაპირობებს. წინამდებარე ნაშრომი წარმოადგენს იუმორისტული დისკურსის ანალიზს ხარისხობრივი და რაოდენობრივი კვლევის საფუძველზე. პრაგმატიკის, სოციოპრაგმატიკისა და სემანტიკის თეორიულ ჩარჩოში ინტერკულტურული დაკვირვებების პარალელურად. ნაშრომის ემპირიულ მასალად აღებულია 20 ამერიკული ‘სტენდაფ’ მონოლოგი, ერთ-ერთი ცნობილი ქართული იუმორისტული სატელევიზიო შოუს (ვანოს შოუ) 10 მონოლოგი, ცნობილი ამერიკული იუმორისტული სატელევიზიო შოუს (Tonight Show with Stephen Colbert) 10 მონოლოგი და ამერიკული ციხის არგოს (პატიმრების კოდური ენა) 40 ტერმინი. ემპირიული მასალა 4 ძირითადი კრიტერიუმის მიხედვითაა არჩეული: (1) კულტურა და აგრესიული იუმორი (2) გენდერი და აგრესიული იუმორი (3) სუბკულტურა და აგრესიული იუმორი (4) სტერეოტიპი/ უმცირესობები და აგრესიული იუმორი ჩვენმა კვლევამ დაადასტურა, რომ იუმორისტებისთვის აგრესიული იუმორის მსმენელამდე მიტანასა და სწორ კომუნიკაციაში, საბოლოოდ კი სასურველი ეფექტის მიღწევაში ლინგვისტურ ხერხებს გადამწყვეტი როლი აქვს, როგორც ინსტრალინგვისტურს: სემანტიკური, ლექსიკური, გრამატიკული და სტილისტური მახასიათებლებით, ასევე ექსტრალინგვისტურს: სიტუაცია, თემის არეალი, დრო, ადგილი, მიმღები, გამგზავნი და ეფექტური იმპლიკაციები. თუმცა ამავდროულად უნდა აღვნიშნოთ პარალინგვისტური ხერხების წვლილი (ტემბრისა და ტონის (უეცარი) ცვლილება, ჟესტიკულაცია, სხეულის ენა, გაპიროვნება და ა.შ.) ლინგვისტური აგრესიული სტრატეგიები მათი რიტორიკის ძირითად მამოძრავებელ ძალას წარმოადგენენ, რომელთა გამოყენებითაც ისინი ყველაზე ეფექტურად აკრიტიკებენ და არღვევენ სამიზნეების სახეს, შედეგად კი საზოაგადოების ცნობიერების შეცვლაში შეაქვთ წვლილი.

Humor is a complex social and psychological phenomenon and it is an aspect of our daily social communication. The ability to perceive humor is different in all people. There are many reasons for this difference. It can be a factor of such a wide scale and importance as culture, cultural similarities-differences or peculiarities, as well as the linguistic mechanisms that lead to the successful communication of a humorous narrative. This paper presents an analysis of humorous discourse based on qualitative and quantitative research. Parallel to intercultural observations in the theoretical framework of pragmatics, sociopragmatics and semantics. 20 American "standup" monologues, 10 monologues of one of the famous Georgian comedy TV shows (Vano's show), 10 monologues of the famous American comedy TV show (Tonight Show with Stephen Colbert) and 80 terms of American and Georgian prison argot (code language of prisoners), (40 for each) are taken as empirical data of the paper. Empirical data is selected according to 3 main criteria: (1) Culture and aggressive humor (2) Gender and aggressive humor (2) Subculture and aggressive humor (3) Stereotypes/ minorities and aggressive humor Our research has confirmed that linguistic methods both intralinguistic: with semantic, lexical, grammatical and stylistic features, as well as extralinguistic: situation, topic area, time, place, receiver, sender and effective implications have a decisive role for humorists in achieving desired rhetorical effect. However, at the same time, we should mention the contribution of paralinguistic techniques – ((sudden) change of timbre and tone, gesticulation, body language, personalization, etc.) Linguistic aggressive strategies are the main driving force of their rhetoric, using which they most effectively criticize and attack the face of the targets, and as a result contribute to changing the consciousness of the society.