საერთოაფხაზურ-ადიღური ფონოლოგიური სისტემა

Abstract

The present dissertation aims the diachronic analysis of the common Abkhaz-Adyghe phonological system and the reconstruction of its phonemes. Abkhaz-Adyghe language group includes Circassian (Adyghean or the group of Western Circassian dialects; and Kabardian, or the group of Eastern circassian dialects), Abkhaz-Abaza and Ubykh languages. The present paper is an integral part of the large-scale examination of Abkhaz-Adyghe phonology, morphology, syntax and its lexical components. Within the framework of the format and standards of this research, we will represent the reconstruction of Abkhaz-Adyghe phonological system. The reconstructed material includes the common vowels, consonants, and consonant clusters. The reconstruction will be done in accordance to all chronological levels. At the first stage, author will demonstrate common Abkhaz-Abaza and common Circassian-Ubykh reconstructions, which will be followed by the common Abkhaz-Adyghe material, based on the comparison of the previous two levels. The present work will give a way to more accurate reconstruction of the common Abkhaz-Adyghe morphology and syntax. Furthermore, the reconstructed material could be useful for examining the genetic and areal relatedness between Abkhaz-Adyghe and other languages of Caucasus.

წინამდებარე სადისერტაციო ნაშრომის მიზანია აფხაზურ-ადიღურ ენათა ფონოლოგიური ინვენტარის დიაქრონული ანალიზი და საერთოაფხაზურ-ადიღური ფუძე ენის ფონემატური სისტემის რეკონსტრუქცია. აფხაზურ-ადიღურ ენებში მოიაზრება ჩერქეზული ენა (დასავლურ ჩერქეზულ დიალექტთა წრე, იგივე ადიღეური; აღმოსავლურ ადიღურ დიალექტთა წრე, იგივე ყაბარდოული), აფხაზურ-აბაზური ენა და უბიხური ენა. წინამდებარე ნაშრომი არის მცირე ნაწილი იმ მაშტაბური კვლევისა, რომელიც აფხაზურ-ადიღურ ენათა ფონოლოგიური, მორფოლოგიური, სინტაქსური, სისტემისა და ცალკეული ლექსემების აღდგენას ითვალისწინებს. ნაშრომის ფორმატისა და სტანდარტების გათვალისწინებით, ჩვენ წარმოგიდგენთ საერთოაფხაზურ-ადიღური ფონოლოგიური სისტემის რეკონსტრუქცუას. რეკონსტრუირებული მასალა მოიცავს ფუძე ენურ ხმოვნებს, თანხმოვნებსა და თანხმოვანთა ბგერათკომპლექსებს. რეკონსტრუქცია განხორციელდება ქრონოლოგიური დონეების სრული დაცვით. პირველად ნაჩვენები იქნება საერთოაფხაზურ-აბაზური და საერთოჩერქეზულ-უბიხური რეკონსტრუქციები, საბოლოოდ მათ ურთიერთშეპირისპირების შედეგად კი საერთოაფხაზურ-ადიღური. ნაშრომზე დაყრდნობით, სამომავლოდ შესაძლებელი იქნება საერთოაფხაზურ-ადიღური მორფოლოგიისა და სინტაქსის უფრო მეტი ზისუსტიტ აღდგენა. მეტიც, აღდგენილი მასალა შესაძლოა წაადგეს აფხაზურ-ადიღურ ენათა სხვა კავკასიურ ენებთან გენეტიკური და არეალური ურთიერთმიმართების დადგენის საკითხს.