ნიტროზო ჯგუფის შემცველი D-გალაქტოპირანოზილამინის სინთეზი და ბიოლოგიური აქტიურობის შესწავლა

Abstract

It is known that nitric oxide is involved in many physiological and pathological processes. It acts as a vasodilator, participates in the function of the immune system, the nervous system, regulates apoptosis and cell proliferation. In this respect, the synthesis of Nitroso (N = O) group containing carbohydrate derivatives and study of their biological activity is a promising research direction to obtain new type biologically and pharmacologically active compounds. The formation of N-β-(p-tolyl)-galactosylamine (II) by condensation of D-galactose with ptoluidine was studied at the first stage. By acetilation and further nitrozilation of Naryllactosylamine corresponding N-β-N-nitroso-(p-tolyl)-2,3,4,6-tetra-O-acetyl-D-galactosyl-amine (IV) has been obtained at the first time. The structures of obtained compounds were established by physical-chemical methods of analysis. With the purpose of theoretical substantiation of the direction of the reactions of synthesis of N-p-tolyl-β-D-galactopyranosylamine quantum-chemical calculations were carried out using the semi-empirical AM1 method. With the help of computer program PASS Onlainis based on the analysis of structure activity-relationships wide range of possible biological activity and toxic / side effects for synthesized glycosolamines has been determined.

ცნობილია, რომ აზოტის ოქსიდი (NO) მნიშვნელოვან როლს ასრულებს უჯრედული მეტაბოლიზმის რეგულაციაში. ის მოქმედებს როგორც ვაზოდილატორი, მონაწილეობს იმუნური სისტემის, ნერვული სისტემის ფუნქციონირებაში, არეგულირებს უჯრედების აპოპტოზსა და პროლიფერაციას. ახალი ტიპის ბიოლოგიურად და ფარმაკოლოგიურად აქტიური ნაერთების გამოსავლენის თვალსაზრისით, ნიტროზო (N=O) ჯგუფის შემცველი ნახშირწყლების წარმოებულების სინთეზი და მათი ბიოლოგიური აქტიურობის შესწავალა პერსპექტიულ კვლევით მიმართულებას წარმოადგენს. პირველ ეტაპზე შესწავლილ იქნა D-გალაქტოზის (I) პ-ტოლუიდითან კონდენსაცით N-β-(პ-ტოლილ)-D-გალაქტოზილამინის (II) წარმოქმნა. მიღებული N-გალაქტოზილ-ამინის აცეტილიტებით და ნატრიუმის ნიტრიტით შემდგომი ნიტროზირებით პირველად იქნა სინთეზირებული ნიტროზო-N-β-(პ-ტოლილ)-2,3,4,6-ტეტრა-O-აცეტილ-D-გალაქტოზილამინი (IV). სინთეზირებულ ნაერთთა აღნაგობა დადგენილ იქნა კვლევის ფიზიკო–ქიმიური მეთოდებით. N-β-პ-ტოლოლ-D-გალაქტოპირანოზილამინის (II) სინთეზის რეაქციის მიმართულების თეორიული დასაბუთების მიზნით ჩატარებულ იქნა კვანტურ-ქიმიური გათვლები ნახევრად ემპირიული AM1 მეთოდით. კომპიუტერული პროგრამის PASS Onlainis დახმარებით, სტრუქტურა ბიოაქტივობის ანალიზის საფუძველზე სინთეზირებული გლიკოზილ-ამინებისთვის დადგენილ იქნა სავარაუდო ბიოლოგიური აქტიურობის და ტოქსიკური/ გვერდითი ეფექტების ფართო სპექტრი.