არასრულწლოვანთა შრომითი ურთიერთობების სამართლებრივ - პრაქტიკული რეგულირება საქართველოს და საერთაშორისო შრომის სამართლის მიხედვით

Abstract

The objective of the present work is to analyze legal regulation of minors’ labor, to display its pros and cons, if there is the case. Exploitation of minors’ labor continues to be an actual theme. Since ancient times most of families employed the children from early age to perform household, including to educate minor siblings, to go for shopping… Character of labor depended on size of family and values dominated in it. The minors’ labor did not mean activity in safe environment because they could not perfectly protect the rules of labor safety for a simple reason of age. Here it is worth considering the fact that their labor has almost never been paid. Thus, it can be assumed that these were parents who “abuse” physical and mental abilities of the minors, but it is not considered exploitation due to opinions established in society. It is assumed that “foreign” employers exploit rather that nationals that is in a certain way conditioned by family relations, that is absolutely wrong . The minors are often abused by them who otherwise should care of them and protect their rights. Regular involvement of the minors by their parents in household is negatively reflected on both child’s intellectual growth (presence in school, studying, relation with friends, entertainment, spending leisure) and his phsychical and physical health. Frequently violation of minors’ labor rights by their families are not responded by society because of considering it “natural event”. For the purpose of protecting the minors’ rights, only in especially acute cases there is a response of public agents that frequently brings disastrous results.

აღნიშნული ნაშრომის მიზანს წარმოადგენს არასრულწლოვანთა შრომის სამართლებრივი რეგულირების გაანალიზება. არასრულწლოვანთა შრომითი ექსპლოატაცია კვლავ აქტუალურ თემად რჩება. უძველესი დროიდან მოყოლებული ოჯახების უმრავლესობა ადრეული ასაკიდან იყენებდა ბავშვებს სხვადასხვა საშინაო საქმეების შესასრულებლად, მათ შორის უმცროსი და-ძმის აღსაზრდელად, მაღაზიებში საყიდლებზე გასაგზავნად... სამუშაოს ხასიათი დამოკიდებული იყო ოჯახის სიდიდესა და მასში გაბატონებულ ღირებულებებზე. აღნიშნული შრომა არასრულწლოვანთათვის არ გულისხმობდა უსაფრთხო გარემოში საქმიანობას, ვინაიდან თვითონ მათ არ შეეძლოთ შრომის უსაფრთხოების წესების სრულყოფილი დაცვა მარტივი მიზეზის გამო, რომელსაც ასაკი წარმოადგენს. აქვე გასათვალისწინებელია ის ფაქტორი, რომ მათი შრომა თითქმის არასოდეს ყოფილა ანაზღაურებადი. ამრიგად ვარაუდის დონეზე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სწორედ მშობლები იყენებენ არასრულწლოვნის ფიზიკურ და გონებრივ შესაძლებლობებს „ბოროტად“, თუმცა საზოგადოებაში დამკვიდრებული მოსაზრების გამო აღნიშნული რატომღაც არ მიიჩნევა ექსპლოატაციად. მიჩნეულია, რომ „უცხო“ დამსაქმებლები უფრო წარმოადგენენ ექსპლოატატორებს ვიდრე მშობელი, რაც გარკვეულწილად ოჯახური ურთიერთობებით არის განპირობებული. მშობლების მიერ არასრულწლოვანთა რეგულარული ჩაბმა საოჯახო საქმეებში უარყოფითად აისახება ბავშვის ინტელექტუალურ განვითარებაზე (სკოლაში დასწრება, სწავლა, მეგობრებთან ურთიერთობა, გართობა, თავისუფალი დროის გატარება...) ხშირ შემთხვევებში ოჯახთა მხრიდან არასრულწლოვანთა შრომითი უფლებების დარღვევა რეაგირების მიღმა რჩება, საზოგადოების მიერ მისი „ბუნებრივ მოვლენად“ აღქმის გამო. არასრულწლოვანთა უფლებების დაცვის მიზნით, მხოლოდ განსაკუთრებით მწვავე შემთხვევებში ხდება სახელმწიფო წარმომადგენელთა მხრიდან რეაგირება.