ურბანული სოციალურ-ეკონომიკური და სივრცითი უთანასწორობა ქალაქ თბილისის მაგალითზე

Abstract

The goal of this master’s thesis is to assess spatial peculiarities of social inequality in Tbilisi and explain their potential reasons. I analyze key quantitative characteristics of population segregation through the lens of the theoretical concepts on post-Socialist cities. Thoughout the 20th century, urban population of Eastern Europe lived in more or less equal conditions, because of the existing planned economy and centralized control of the state in virtually all areas, including urban planning, housing provision, public healthcare, or distribution of economic benefit. As the the Soviet Union collapsed and the planned economy became obsolete in the early 1990s, socio-economic inequalities become apparent, especially in relation with the quality of life. The rate of unemployment also increased in difference with the Soviet Union, where unemployment was almost non-existent. As the result, social and economic segregation of Eastern Europe’s urban population also became prevalent. Neoliberal economic transformations had its share in the formation of such patterns, as it guided free market reforms in the post-Socialist countries.

ქალაქების, როგორც მოსახლეობის მიზიდვის არეალების, არსებობას ხანგრძლივი ისტორია აქვს, ვინაიდან აქ წარმოდგენილია მეტი შესაძლებლობა, მრავალფეროვანი სამუშაო ადგილები, საგანმანათლებლო და კულტურული ობიექტები, გასართობი დაწესებულებები და ა.შ. თუმცა სწორედ ქალაქები წარმოადგენენ უმუშევრობის, კრიმინალის, ეკონომიკური და სოციალურ-სივრცითი უთანასწორობის წყაროებს. XX საუკუნის 20-იანი წლებიდან ამავე საუკუნის 80-90-იან წლებამდე საბჭოთა კავშირის ქალაქებში მოსახლეობა მეტ-ნაკლებად თანაბარ პირობებში ცხოვრობდა, რისი მიზეზიც იყო არსებული გეგმიური ეკონომიკა და სახელმწიფოს ცენტრალიზებული კონტროლი თითქმის ყველა სფეროში, იქნებოდა ეს ქალაქგეგმარება და ბინათმშენებლობა, საბინაო განაწილება, საზოგადოებრივ ჯანმრთელობაზე ზრუნვა თუ ეკონომიკური სარგებლის დისტრიბუცია. 1990-იანი წლებიდან მოყოლებული, საბჭოთა კავშირის დაშლისა და გაბატონებული გეგმიური ეკონომიკის კრახის შედეგად, აშკარა გახდა მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკური უთანასწორობა, მათი დიფერენციაცია საცხოვრებლისა და ცხოვრების დონის მიხედვით. გაიზარდა უმუშევრობის დონეც, რაც საბჭოთა კავშირის პერიოდში პრაქტიკულად შეუმჩნეველი იყო. შედეგად აღმოსავლეთ ევროპის ქალაქებში თვალშისაცემი გახდა მოსახლეობის მზარდი სოციალურ-ეკონომიკური სეგრეგაცია. გარკვეულწილად ეს სურათი ნეოლიბერალურმა ეკონომიკურმა გარდაქმნებმაც გამოიწვია, რისი აუცილებლობაც ცენტრალიზებული გეგმიური ეკონომიკიდან თავისუფალ ბაზარზე გადასვლამ წარმოშვა.