მარიონ დენჰოფის პოლიტიკური დისკურსის ლინგვისტური ანალიზი

Abstract

წინამდებარე დისერტაცია წარმოადგენს ცნობილი გერმანელი ჟურნალისტის, გაზეთ ZEIT-ის ერთ-ერთი დამფუძნებლის და რედაქტორის, მარიონ დენჰოფის პუბლიცისტური ტექსტების მეცნიერული შესწავლის და მათი დისკურსულ- ლინგვისტური კუთხით გაანალიზების პირველ მცდელობას როგორც ქართულ, ასევე გერმანულ ენათმეცნიერულ წრეებში. ჩვენი კვლევის საგანია მარიონ დენჰოფის პუბლიცისტური ტექსტების ერთ-ერთი მთავარი დისკურსული ხაზი - პოლიტიკური დისკურსი, რომელიც წარმოდგენილია მისი საგაზეთო კომენტარების ციკლში, სადაც ავტორი კონრად ადენაუერის მმართველობის ბოლო წლების ამსახველ პოლიტიკური შინაარსის თემებს განიხილავს. კვლევისათვის პრიორიტეტულია განსხვავებულ ინსტიტუციონალურ და საზოგადოებრივ კონტექსტებში ცალკეული გამონათქვამის და მისი სოციალური სიტუაციურობის ანალიზი და ასევე შემდეგი საკითხები: ვინ, როგორ, სად და ვისთვის ქმნის გამონათქვამებს. მარიონ დენჰოფის პოლიტიკური კომენტარების გამონათქვამებზე ორიენტირებული ანალიზი მოიცავს მათი ფორმალური და ენობრივ-რიტორიკული სტრუქტურების კვლევას და ასევე მათი შინაარსის რეკონსტრუქციას. კვლევისათვის მნიშვნელოვან ფაქტორს წარმოადგენს ასევე საანალიზო დისკურსის გავრცელების არეალი. კვლევის ემპირიული ნაწილი ეფუძნება დისკურსის თეორიებს და დისკურსის ანალიზის თანამედროვე მიდგომებს, რომელთაგან ჩვენთვის წამყვანია ფრანგი ენის ფილოსოფოსის მიშელ ფუკოს თეორიაზე დაფუძნებული დისკურსის ლინგვისტური ანალიზის უახლესი მიდგომები გერმანულ ენათმეცნიერებაში. მარიონ დენჰოფის პოლიტიკური დისკურსის საანალიზოდ გამოყენებული კვლევის მეთოდოლოგია მულტიფუნქციურია და გულისხმობს დისკურსის ლინგვისტური ანალიზის მრავალდონიან მოდელზე (DIMEAN) და ე.წ. „ერთი ტექსტის დისკურსული ანალიზის“ მეთოდურ მიდგომაზე დაყრდნობით დისკურსის სამ სხვადასხვა დონეზე (ინტრა-, ტრანსტექსტუალური და სოციალური აქტორების დონეები) კვლევას. აღნიშნული მეთოდოლოგია საშუალებას იძლევა ზუსტად განისაზღვროს საკვლევი დისკურსის საანალიზო კატეგორიები და დადგინდეს აქტორების დისკურსული პოზიციები. წინამდებარე დისერტაციაში წარმოდგენილი კვლევის შედეგები ხელს შეუწყობს ქართულ სამეცნიერო წრეებში დისკურსის ლინგვისტიკის, როგორც შედარებით ახალგაზრდა ენათმეცნიერული დისციპლინის, კიდევ უფრო მეტად პოპულარიზაციას და ქართულ ენათმეცნიერულ გერმანისტიკაში დისკურსის ლინგვისტური კვლევის ახალი პერსპექტივების დანერგვას. წინამდებარე კვლევის თეორიულ ნაწილში წარმოდგენილი კონცეფციები ვფიქრობთ კარგი ორიენტირი იქნება გერმანული ფილოლოგიის მიმართულების სასწავლო კურიკულუმებისა და სალექციო კურსებისათვის. დისერტაციაში წარმოდგენილი ანალიზის შედეგების გამოყენება შესაძლებელია ასევე პრაქტიკულ სემინარებზეც, რაც დაეხმარება დისკურსის ლინგვისტიკით დაინტერესებულ პირებს დისკურსის სტრუქტურისა და მისი რეალიზაციის წესების კვლევაში.

The given PhD thesis is an attempt of scientific study and analysis of publicistic texts by a famous German journalist, founder of the ZEIT newspaper - Marion Dönhoff. This research, which embraces discourse analysis and linguistic aspects, is the first attempt of this kind both in the Georgian and German linguistic space. The theme of the given research is one of the chief discourse aspects of Marion Dönhoff’s publicistic texts, namely, political discourse represented in the series of her newspaper commentaries in which the author discusses political issues related to the last period of Konrad Adenauer’s governance. The research focuses on the analysis of separate utterances and their social role in different institutional and social contexts. The research also embraces the following issues: by whom, for whom, how and where utterances are created. The utterance-oriented analysis of Marion Dönhoff’s political commentaries embraces the research of their formal and linguistic-rhetorical structures and the reconstruction of their content. Another important factor of the research is the area of spreading of the discourse under analysis. The empirical part of the research is based on the contemporary approaches to discourse theories and discourse analysis. The given research represents a linguistic analysis of discourse focusing on the latest approaches to discourse analysis in German linguistics, chiefly based on the theory of the French language philosopher Michel Foucault. The research methodology used for the analysis of Marion Dönhoff’s political discourse is multifunctional and implies the research of discourse based on a multi-layered model of linguistic analysis (DIMEAN) and the methodological approach called „discourse analysis of one text“. Discourse is researched on three different levels (intra-textual and trans-textual levels and the level of social actors). The above-mentioned methodology helps define the categories of the analyzed discourse and identify the positions of the actors in the discourse. The outcomes of the PhD research will help promote discourse linguistics as a comparatively young discipline within Georgian linguistic space and introduce new perspectives of the linguistic research of discourse in the field of German studies in Georgia. The concepts represented in the theoretical part of the given research will form grounds for educational curricula and lecture courses in German philology. The research outcomes may also be used during practical seminars. This will help scholars interested in discourse linguistics in the research of discourse structure and the rules of its realization.