მოდალობის ფუნქციურ-სემანტიკური ანალიზი ინგლისურ ენაში და მათი გადმოცემის ფორმები ქართულ თარგმანებში

Abstract

ინგლისური ზმნის სისტემაში ცალკე გამოიყოფა ერთი ჯგუფი ზმნებისა, რომლებსაც მოდალური ზმნები ეწოდება. ისინი თავისებურნი არიან როგორც მნიშვნელობით, ისე ფორმით. მოდალური ზმნები არც მოქმედებას გამოხატავენ და არც მდგომარეობას, ისინი გამოხატავენ სუბიექტის დამოკიდებულებას იმ მოქმედების ან მდგომარეობის მიმართ, რომელიც მათთან ერთად ნახმარი ინფინიტივით არის წარმოდგენილი. ამიტომ მოდალური ზმნები დამოუკიდებლად არ იხმარებიან და ინფინიტივთან ერთად ქმნიან შედგენილ მოდალურ შემასმენელს, ასრულებენ რა ნახევრად-დამხმარე ზმნის ფუნქციას. მოდალური ზმნა მოსაუბრე პირს საშუალებას აძლევს იმსჯელოს არა რეალურ, ფაქტიურ მოქმედებაზე, არამედ გამოხატოს მოქმედების შესრულების შესაძლებლობა, უნარი, აუცილებლობა, ვალდებულება, ვარაუდი, ეჭვი, მორალურობა, რჩევა, ალბათობა და სხვა. ამგვარად, მოდალური ზმნით გამოხატული აზრი არ არის ნეიტრალური, ის ემოციურად შეფერილია და სშუალებს გვაძლევს მრავალფეროვნად გამოვხატოთ ჩვენი გრძნობები რეალობის მიმართ. მისი თავისებური ლექსიკური მნიშვნელობის გარდა, თავისებურია მისი გრამატიკული მნიშვნელობაც. გრამატიკული ფორმის თვალსაზრისით ისინი დეფექტურ ანუ ნაკლოვან ზმნებად იწოდებიან მთელი რიგი ზმნური ფორმების არ არსებობის გამო. ეს ნაკლოვანებები განპირობებულია მათი ისტორიული განვითარების პროცესებით. ეს ზმნები არიან ისტორიულად პრეტერიტო - პრეზენტული, სემანტიკურად - მოდალური, მორფოლოგიურად - ნაკლოვანი (დეფექტური), სინტაქსური ფუნქციით - ნახევრად დამხმარე ზმნები. ქართულ ენაში მოდალური ზმნები არ არსებობს. ამიტომ მოდალური მნიშვნელობის გამოხატვა სხვადასხვა ლექსიკური და გრამატიკული საშუალებებით ხდება, რისი დადგენის შესაძლებლობაც მოგვცა თარგმნილი ლიტერატურის შედარებითმა კვლევამ.

In Modern English there is a small group of verbs which express neither action nor state, they express the speakers attitude towards the action or state, expressed by the infinitive following them. The attitude may be: physical or mental ability, possibility, necessity, obligation, permission, supposition, probability, admonition, doubt etc. These are modal verbs. Because of their incomplete meaning they are never used independently, they are always used with the infinitive (without the particle “to” ) and form the compound modal predicate serving as a semi- auxiliary verb. Modal verbs are at the same time defective because of lacking some grammatical forms, which a verb must have. This lacking comes from the historical development of the preterit- present verbs, from which the modal verbs are originated. That is why in the workmodal verbs are discussed in the synchronic and diachronic aspects. On the basis of comparison of the original and translated literature we found the means of rendering the modal verbs in Georgian.