გამოსაცდელი ვადა შრომითსამართლებრივ ურთიერთობებში

Abstract

ნაშრომი ეხება მნიშვნელოვან სოციალურ უფლებას, კერძოდ შრომის უფლებას გამოსაცდელ პერიოდში. თანამედროვე ყოფაში ადამიანები შრომობენ და მოქცეული არიან სამართლებრივი ნორმების გავლენის ქვეშ. შრომის სამართალი გავლენას ახდენს ყველა პასუხისმგებლიან პირზე და ყველა დასაქმებულის სოციალურ კეთილდღეობაზე. გამოსაცდელი ვადით შრომითი ურთიერთობა არის მნიშვნელოვანი თემა, რადგან ჩვეულებრივ შემთხვევაში შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტისას, კანონით რეგულაციის დროს არ გამოიყენება დასაქმებულისთვის კომპენსაციის გადახდის ნორმა და დასაქმებული არ არის დაცული. ნაშრომში განსახილველ (წარმოსაჩენ) საკითხს წარმოადგენს პრაქტიკული პრობლემა ნორმის გამოყენებისას. დამსაქმებლზეა დამოკიდებული (მინდობილი) გამოსაცდელი ვადის კეთილსინდისიერად ან არაკეთილსინდისიერად გამოყენების შესაძლებლობა (საშუალება). დღევანდელი დამსაქმებლის მხრიდან გამოსაცდელი ვადის პრაქტიკული გამოყენება და (უზენაესი) სასამართლოს მიერ (მხრიდან) ს.შ.კ - ის მე - 9 მუხლის მისეული განმარტება წარმოადგენს დასაქმებულის შრომის უფლების დაკნინების შესაძლებლობას, რასაც თემაში იხილავთ. ნაშრომში შევეხებით გამოსაცდელ ვადასთან დაკავშირებით ერთ შემთხვევაში უზენაესი სასამართლოს განმარტებას (რასაც არ ვეთანხმებით) და მეორე შემთხვევაში განვიხილავთ სააპელაციო სასამართლოს განსხვავებულ პოზიციას რაც მიგვაჩნია, რომ შრომის კოდექსის მე-9 მუხლის მიზანს (არსს) შეესაბამება. ნაშრომი შედგება შესავალი ნაწილისაგან, ოთხი თავისაგან და დასკვნისაგან. პირველი თავი შეეხება გამოსაცდელი ვადის ზოგად არსს შრომის კოდექსის მიხედვით. მეორე თავი დაეთმობა საჯარო სამსახურის შესახებ კანონით განსზღვრული გამოსაცდელი ვადას შრომის კოდექსისაგან თავისი განსხვავებული მოწესრიგებით. მესამე თავი დაეთმობა გამოსაცდელი ვადით დადებული ხელშეკრულების შეწყვეტის შესაძლებლობას, როგორც კანონშესაბამისი საფუძვლების არსებობის შემთხვევაში ისე დამსაქმებლის მხრიდან კანონიერი საფუძვლის გარეშე ხელშეკრულების შეწყვეტის შედეგებს. ამავე თავში განხილული იქნება დისკრიმინაციის შემთხვევა დასაქმებულის უფლების დაცვის შესაძლებლობა სახალხო დამცველის საქმეში ჩართვით. მეოთხე თავი ეხება კონსტიტუციური თანასწორობის პრინციპს გამოსაცდელი ვადის დროს. მეხუთე თავი დამსაქმებელთან ურთიერთობით (დიალოგით) სამართლებრივი დავის დაწყების მექანიზმს და სასამართლოში დავის დაწყებას. ნაშრომში განხილული იქნება ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნის ბელორუსიის შრომის სამართლის გამოსაცდელი ვადის მომწესრიგებელი ნორმის მაგალითი, საფრანგეთში გამოსაცდელი ვადით შრომითი ურთიერთობის მომწესრიგებელი ნორმა და შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია ILO- ს მიდგომა გამოსაცდელი ვადით შრომითი ურთიერთობის დროს დასაქმებულის დაცვის უფლებასთან დაკავშირებით. საქართველოში თემის აქტუალობა და შრომითი უფლებების მაღალ დონეზე დაცვა გამოწვეულია ევროპულ ოჯახთან ქართული სახელმწიფოს დაახლოვებით. შესაბამისად ქართული მხარის მიერ ასოცირების ხელშეკრულებით შეთანხმებული საკითხების ჯეროვნად შესრულება უნდა იყოს გარანტია დასაქმებულის უფლებების უკეთ დაცვის. ნაშრომი რამდენიმე ნაწილისგან შედგება სადაც წარმოდგენილი იქნება არსებულ პრობლემათა გადაწყვეტის გზები, რეკომენდაციები და საჭირო სამართლებრივი კრიტიკა.

The paper deals with an important social right, namely the right to work during the probationary period. In modern life people work and are under the influence of legal norms. Labor law affects all responsible persons and the social welfare of all employees. Probationary employment is an important issue because usually in the case of termination of employment, the law does not apply the norm of payment of compensation to the employee and the employee is not protected. The issue to be considered (presented) in the paper is a practical problem when applying the norm. Opportunity (possibility) to use the probationary period in good faith or in bad faith depends on the employer. The practical use of the probationary period by the present employer and the (supreme) interpretation by the Supreme Court of Article 9 of the GCC constitutes the possibility of diminishing the employee's right to work, as you will see in the topic. In the paper we will touch on the definition of the Supreme Court regarding the probationary period in one case (which we do not agree with) and in the second case we will discuss the different position of the Court of Appeals which we consider to be in line with the purpose (essence) of Article 9 of the Labor Code. The paper consists of an introductory part, four chapters and a conclusion. The first chapter deals with the general essence of the probationary period according to the Labor Code. The second chapter will be devoted to the probationary period defined by the Law on Public Service with its different regulation from the Labor Code. The third chapter will focus on the possibility of terminating a probationary contract, both if there are legal grounds and the consequences of termination of the contract by the employer without a legal basis. The same chapter will discuss the case of discrimination and the possibility of protecting the rights of the employee by involving the Public Defender in the case. The fourth chapter deals with the principle of constitutional equality during the probationary period. Chapter Five The mechanism of initiating a legal dispute in relation to the employer (dialogue) and initiating a dispute in court. The paper will discuss an example of a probationary norm in the labor law of the former Soviet Union, Belarus, the norm of probation in France, and the ILO's approach to the protection of the employee during probationary employment. The urgency of the community in Georgia and the high level of protection of labor rights is caused by the rapprochement of the Georgian state with the European family. Accordingly, the proper implementation of the issues agreed by the Georgian side in the Association Agreement should be a guarantee of better protection of the employee's rights. The paper consists of several parts which will present the ways to solve the existing problems, recommendations and the necessary legal criticism.