მიღებული განათლების დონის/ხარისხისა და დასაქმებისშესაძლებლობების შესაბამისობა საქართველოს შრომის ბაზარზე

Abstract

Unemployment is an urgent problem in Georgia. Fighting with unemployment is one of the aims of the employment policy. In case of Georgia a higher education as a scientific degree has lost its importance as even for a vacancy of an operator of TV Communication Company one shall have a diploma of a higher education. This tendency makes the people focus on getting of higher education – not because they want it and are interested in it but just in order to get employed anywhere, even if the position does not comply with their profession. Because of urgent character of the problem we decided to study compliance of a level/quality of an education with opportunities of employment on Georgian labor market. Target groups of a survey included: People who work on low positions that do not comply with their level of education and also people with higher education who are unemployed. Following objectives were set based on the aims of the research: theoretical review of interrelation between the market economy and the system of education; specifying the reasons of compliance/incompliance of requirements of employers with the position; specifying the reasons/motivations of enrolling/not enrolling at the University; specifying the reasons of working on a position that does not comply with the received education; specifying the reason of satisfaction/dissatisfaction of working on an existing position. The studies have revealed that the labor market of Georgia is characterized with incompliance between the level/quality of received education and a possibility of an employment. In majority of vacancies the priority is given to applicants with higher education despite of the fact that very often the working positions do not require the people with higher education. Employees don’t provide working conditions to applicants that comply with their qualification. Employing on positions that don’t comply with a qualification is caused by a salary and/or monotony of vacancies. In case of unemployed respondents, their unemployment is caused by incompliance of offered positions with their qualification. Ana Asatiani and Jilda Tirkia were equally involved in making of theoretical an empiric frame, developing of a research instrument, obtaining of data and making of conclusions at each stage of a research.

უმუშევრობა საქართველოში აქტუალური პრობლემაა, უმუშევრობასთან ბრძოლა კი დასაქმების პოლიტიკის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან მიზანს წარმოადგენს. საქართველოს შემთხვევაში უმაღლეს განათლებას, როგორც სამეცნიერო ხარისხს თავისი მნიშვნელობა აქვს დაკარგული, რადგან ისეთ პოზიციებზეც კი, როგორიცაა რომელიმე სატელეკომუნიკაციო კომპანიის ოპერატორობა, მოითხოვენ უმაღლესი განათლების დიპლომს, ეს პრაქტიკა კი ისედაც უმუშევრობით შეშინებულ ხალხს აიძულებს ორიენტირდნენ მხოლოდ უმაღლესი განათლების მიღებაზე, არა იმიტომ, რომ მათ ეს რეალურად უნდათ და აინტერესებთ, არამედ იმისთვის, რომ დიპლომის აღების შემდეგ დასაქმდნენ ნებისმიერ ადგილას, თუნდაც ეს იყოს მათი პროფესიისათვის შეუსაბამო პოზიცია. პრობლემის აქტუალობიდან გამომდინარე, გადავწყვიტეთ გვეკვლია განათლების დონის/ხარისხისა და დასაქმების შესაძლებლობების შესაბამისობა საქართველოს შრომის ბაზარზე. კვლევის სამიზნე ჯგუფს წარმოადგენენ: განათლების დონესთან ობიექტურად შეუსაბამო, დაბალ პოზიციებზე მომუშავე და, ამასთანავე, უმაღლესი განათლების მქონე, დაუსაქმებელი პირები. კვლევის მიზნიდან გამომდინარე, გამოიყო შემდეგი ძირითადი ამოცანები: საქართველოს საბაზრო ეკონომიკისა და განათლების სისტემის ურთიერთკავშირის თეორიული მიმოხილვა; ვაკანსიებში დამსაქმებელთა მოთხოვნების პოზიციასთან შესაბამისობა/შეუსაბამობის მიზეზთა განსაზღვრა; უნივერსიტეტში ჩაბარება/არჩაბარების მიზეზების/მოტივაციების დადგენა; მიღებულ განათლებასთან შეუსაბამო პოზიციაზე მუშაობის მიზეზების დადგენა; არსებულ პოზიციაზე მუშაობით კმაყოფილება/უკმაყოფილების ხარისხის განსაზღვრა. კვლევის შედეგად გამოვლინდა, რომ საქართველოს შრომის ბაზარი ხასიათდება მიღებული განათლების დონის/ხარისხისა და დასაქმების შესაძლებლობების შეუსაბამობით. გამოცხადებულ ვაკანსიათა უმრავლესობაში, პრიორიტეტი უმაღლესი განათლების მქონე აპლიკანტებს ენიჭებათ, მიუხედავად იმისა, რომ ხშირ შემთხვევაში სამუშაო პოზიციები არ საჭიროებენ უმაღლესი განათლების მქონე პირებს. დამსაქმებლები არ უზრუნველყოფენ აპლიკანტებს მათი კვალიფიკაციის შესაბამისი სამუშაო პირობებით. კვალიფიკაციასთან შეუსაბამო პოზიციებზე დასაქმება განპირობებულია მაღალი ანაზღაურებით და/ან გამოცხადებულ ვაკანსიათა ერთფეროვნებით, იგულისხმება ვაკანსიათა გამოცხადება ძირითადად ერთმანეთის მსგავს პოზიციებზე. დაუსაქმებელი რესპონდენტების შემთხვევაში, მათი უმუშევრობა განპირობებულია შემოთავაზებული სამუშაო პოზიციების შეუსაბამობით მათ კვალიფიკაციასთან. კვლევის თითოეულ ეტაპზე - თეორიული და ემპირიული ჩარჩოს შედგენის, კვლევის ინსტრუმენტის შემუშავების, მონაცემთა მოპოვებისა და დასკვნების შემუშავების პროცესში თანაბრად იყვნენ ჩართულნი ანა ასათიანი და ჯილდა თირქია.