სამყურაშვილი, ლიანალიანასამყურაშვილიSamkurashvili, lianalianaSamkurashviliგოგონაია, ირინაირინაგოგონაიაGogonaia, IrinaIrinaGogonaiaაბულაძე, თამართამარაბულაძეAbuladze, TamarTamarAbuladzeშათირიშვილი, ლელალელაშათირიშვილიShatirishvili, LelaLelaShatirishviliხიზანიშვილი, ნათიანათიახიზანიშვილიKhizanishvili, NatiaNatiaKhizanishvili2025-03-182025-03-182022http://www.sciencejournals.ge/index.php/HAE/issue/view/16http://www.sciencejournals.ge/index.php/HAE/article/view/292/251https://openscience.ge/handle/1/8322სტატიაში მიმოხილულია სამედიცინო შინაარსის ხელნაწერები (ფუნდამენტური ნაშრომები “წიგნი სააქიმოი“, „იადიგარ დაუდი“, „უსწორო კარაბადინი“, კრებულები, ცალკეული თხზულებები, კარაბადინები ), რომელთა ქრონოლოგიური ჩარჩო მოიცავს X-XIX სს-ებს; ისინი ასახავენ ცნობებს ინფექციური დაავადებებისა და მათი მკურნალობის შესახებ; ასევე, სამედიცინო ცნობები მემუარულ ლიტერატურაში ფოკუსით, საზოგადოების მიერ აღნიშნული დაავადებების აღქმაზე, წარმოდგენებზე, გამომწვევ მიზეზებსა და მართვის ხერხებზე. მასალა წარმოდგენილია ქრონოლოგიური, დარგობრივი და კულტურული გარემოსადმი კუთვნილების კუთხით: წარმოჩენილია თხზულებების ავტორთა თუ მთარგმნელ - გარდამთქმელთა როლი ეპიდემიოლოგიური დაავადებების შესახებ ცოდნის, სპეციალური ტერმინოლოგიის დამკვიდრების, აღმოსავლური და ევროპული ტრადიციის დანერგვის თავლსაზრისით. ქართულ ხელნაწერ მემკვიდრეობაში ასახულია ზოგიერთი ინფექციური დაავადების - შავი ჭირის, ქოლერის, კეთრის, ყვავილის, ტიფის - დიაგნოსტიკა, დასნეულებულთა რეგიონული და სოციალური თავისებურებების გავლენა დაავადებათა გავრცელებასა და მიმდინარეობაზე, მკურნალობის ტრადიციული, ხალხური და თანადროული მეცნიერული მეთოდები, მათ შორის, ვაქცინაცია, განრიდება/იზოლაცია, სხვა ეპიდსაწინააღმდეგო ღონისძიებები. აღნიშნული ხელნაწერები ინახავს ცნობებს აღმოსავლელი, მუსლიმი და ევროპელი, ასევე, რუსი მედიკოსებისა და მეცნიერების შესახებ (გალენი, ჯენარი და სხვები); გარკვეულწილად, წარმოგვიდგენს საზოგადოების მიერ ინფექციური დაავადებებისადმი მიდგომის დეტალებს, ზოგადად, საერთო ცოდნასა და მედიცინის განვითარების სურათს კონკრეტულ ისტორიულ კონტექსტში.Abstract. The article reviews the manuscripts of medical content (fundamental works - Medical Book ("Thsigni Saakimoi"), "Yadigar Daud", "Incomparable Qarabadin" (“Ustsoro Karabadini”), collections, separate works, qarabadins), the chronological framework of which includes the 10th-19 th centuries, they reflect information about infectious diseases and their treatment; also, medical references in the memoirs with a focus on the public perceptions, causes, and management of these diseases. The article presents the material in terms of belonging to the chronological, sectoral and cultural environment: the role of the authors or translators of the works in terms of knowledge about epidemiological diseases, the establishment of special terminology, the introduction of Eastern and European traditions. The Georgian manuscripts reflect the diagnosis of some infectious diseases - plague, cholera, leprosy, smallpox, typhoid - the influence of regional and social characteristics of the infected on the spread and course of diseases, traditional, folk, and contemporary scientific methods of treatment, including vaccination, isolation/lockdown, and escaping tactics, other anti-epidemic measures. These manuscripts contain references to Eastern, Muslim, and European, as well as Russian physicians and scientists (Galen, Jenner, and others); To some extent, it presents the details of society's approach to infectious diseases, in general, the general knowledge and picture of the development of medicine in a specific historical context.enინფექციური დაავადებებივაქცინაციახელნაწერიკოლექციებიკარაბადინიწყაროებიInfectious DiseasesVaccinationManuscriptCollectionsQarabadinSourcestext::journal::journal article