ცანავა, რუსუდანTsanava, Rusudanშამუგია, ნიკოლოზნიკოლოზშამუგიაShamugia, NikolozNikolozShamugia2025-03-152025-03-152024https://openscience.ge/handle/1/8248კენტავრების მითი ლიტერატურული წყაროების გარდა სახვითი ხელოვნების მრავალმა ნიმუშმა შემოგვინახა. მათი სისტემური შესწავლა 1912 წელს დაიწყო პოლ ბაუერის მონოგრაფიით. მას შემდეგ არაერთი ახალი არტეფაქტი გამოვლინდა, რომლებსაც მკვლევარებმა „Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae“-ში მოუყარეს თავი. ჩვენს ნაშრომში ოცდათორმეტი ისეთი გამოსახულებაა შესული, რომლებიც „Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae“-ში შეტანილი არ არის. მათგან ზოგი დღემდე გამოუქვეყნებელია, ზოგი კი – ნაკლებადაა შესწავლილი. საკითხისადმი ფართო ინტერესს ადასტურებს 2003 წელს პრინსტონის უნივერსიტეტის ხელოვნების მუზეუმში მოწყობილი გამოფენა და, როგორც მკითხველთა ფართო წრისათვის, ისე სპეციალისტთათვის განკუთვნილი კატალოგი გამოფენისა: „The Centaur's Smile: The Human Animal in Early Greek Art“. ნაშრომში შესწავლილია კენტავრთა მითის სამი უმნიშვნელოვანესი ასპექტი: კენტავრთა მოდგმის დაბადების მითი, რომელიც ძირითადად პინდაროსის მეორე პითიური ოდის წყალობით შემოგვრჩა, თესალიური კენტავრომაქია უწყვლად გმირ კენევსის მონაწილეობით და პელოპონესოსური კენტავრომაქია. ნაშრომის ბოლო თავი ეძღვნება ორი საკითხის გარკვევას. პირველი საკითხია, თუ როგორ გაჩნდა კენტავრების მითი, რა ისტორიულმა გარემოებებმა შეუწყო ხელი მის წარმოშობას ძველ ბერძენთა შორის. მეორე საკითხი გულისხმობს იმ მნიშვნელობისა და დატვირთვის ნათელყოფას, რაც ამ მითმა თანდათან შეიძინა ბერძნებისათვის წინარეკლასიკურ პერიოდში. ნაშრომი აგრძელებს და აღრმავებს იმ სისტემურ კვლევას, რომელიც პოლ ბაუერმა დაიწყო. ანგარიშგასაწევია ის ფაქტი, რომ ნაშრომში კენტავრების სახე შესწავლილია მითის აღდგენის ორი თანაბარუფლებიანი მედიუმის, წერილობითი წყაროებისა და სახვითი ხელოვნების, მონაცემების გათვალისწინებით. იგი მნიშვნელოვანია კლასიკური სიძველეთმცოდნეობის სპეციალისტთათვის როგორც ახალ ან ნაკლებად შესწავლილ მასალაზე ყურადღების გამახვილებით, ისე კარგად ცნობილ გარკვეულ ლიტერატურულ პასაჟთა თუ არტეფაქტთა ახლებური ინტერპრეტაციით.Among the myriad of Greek myths, few have been preserved with such abundant and extensive evidence in literary and especially artistic forms as the myth of the Centaurs. In 1912, Paul Baur began a systematic study of the vast collection of Archaic Greek representations of the Centaurs. Since then new artworks have been discovered, which have been included in the “Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae”. In the present doctoral thesis, thirty-two such artworks are discussed, which are not referenced in the “Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae”. Some of these artworks are unpublished, while others have received less attention. The interest in this topic was demonstrated by an exhibition held at the Princeton University Art Museum in 2003, along with the accompanying catalogue titled “The Centaur's Smile: The Human Animal in Early Greek Art”, designed for both general and scholarly audiences. The dissertation focuses on three significant aspects of the Centaurs' myth: the myth regarding the origins of the Centaurs' race, for which the main source is the second Pythian ode by Pindar, the Thessalian centauromachy with the participation of the invulnerable hero Caeneus, and the Peloponnesian centauromachy. The fourth and final chapter of the dissertation is focused on examining two questions: the first question explores how and under what historical circumstances the myth of the Centaurs originated among the Greeks; the other question investigates the significance of the myth during the pre-Classical period. The doctoral thesis further develops the research initiated by Baur in his monograph. It integrates philological, literary, and artistic perspectives to explore the representation of the mythical half-horse, half-human beings in the works of various ancient Greek writers, vase-painters, engravers, and sculptors from the Geometric, Orientalizing, and Archaic periods. The dissertation holds significance for classicists as it delves into previously unpublished or lesser-known artworks as well as provides new interpretations of several familiar literary texts and artefacts.katext::thesis::doctoral thesis