ჯანმრთელობაზე მოქმედი სოციალური დეტერმინანტები და მულტიდისციპლინური პრაქტიკა პირველად ჯანდაცვაში

Abstract

According to World Health Organization “Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity.“ (WHO 2020) Some of the diseases can be triggered by social and economic environment. One’s health is primarily influenced by lifestyle, behavior and environment in which person lives, operate and function. Holistic medicine also accepts this point of view. According to WHO’s report, which describes Georgia’s primary healthcare system, it’s compulsory to reorganize the system, to implement a multi-sectoral policy and focus on the main determinants. Previous work focuses exactly on this topic, which aims to discuss social determinants and primary health system together as part of one context. That increases the role of primary healthcare system in preventing, managing and indicating diseases. Given project also focuses necessity of system’s reorganization into multidisciplinary teams. It’s methodical approach is quantitative research. Data was collected by the meaning of online questionnaire. The research proved the hypothesis with the help of data analysis. It became clear that awareness about the social determinants that affect our health is low among citizens and the primary healthcare providers (doctors and managers). Primary healthcare system poorly achieves it’s goals. Awareness about primary healthcare system’s multidisciplinary work principals is also low, which normally would help citizens to maintain proper health condition and manage existing risks.

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის განმარტებით ,,ჯანმრთელობა არის სრული ფიზიკური, გონებრივი და სოციალური კეთილდღეობის მდგომარეობა და არა მხოლოდ დაავადების არარსებობა.” (World Health Organization, 2020). გარკვეულ დაავადებათა პროვოცირებას შესაძლოა ხელი შეუწყოს იმ სოციალურ-ეკონომიკურმა გარემომ, რომელშიც ადამიანს უწევს ცხოვრება, მუშაობა და ფუნქციონირება. ადამიანის ჯანმრთელობას, მეტწილად განსაზღვრავს მისი ცხოვრების კონტექსტი, ქცევები და გარემო, ამ ხედვას იზიარებს ჰოლისტიკური მედიცინაც. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის 2018 წლის ანგარიშში, სადაც განხილულია საქართველოს პირველადი ჯანდაცვის სიტემა, გაცემულია რეკომენდაცია, რომლის მიხედვითაც აუცილებელია სისტემის რეორგანიზება, მულტისექტორული პოლიტიკის წარმოება და ძირითად დეტერმინანტებზე ფოკუსირება. სწორედ, ამ საკითხებზე მსჯელობას ემსახურება წინამდებარე ნაშრომი, რომლის მიზანია, ჯანმრთელობაზე მოქმედი სოციალური დეტერმინანტების და პირველადი ჯანდაცვის სისტემის ერთიან კონტექსტში განხილვა, რაც გულისხმობს პირველადი ჯანდაცვის როლის გაზრდას დაავადებათა პრევენციის, მართვის და იდენტიფიცირების პროცესში. ასევე ნაშრომი აქცენტს აკეთებს სისტემის მულტიდისციპლინურ გუნდებად რეორგანიზების საჭიროებაზე. კვლევის მეთოდოლოგიური საფუძველია რაოდენობრივი კვლევა, მონაცემები შეგროვდა წინასწარ შედგენილი ელექტრონული კითხვარის საშუალებით. კვლევის შედეგად დადასტურდა ჰიპოთეზა. მიღებული მონაცემების ანალიზის შედეგად გამოიკვეთა, რომ ჯანმრთელობაზე მოქმედი სოციალური დეტერმინანტების გავლენის მიმართ ინფორმირებულობა დაბალია, როგორც მოქალაქეების, ისე პირველად ჯანდაცვაში დასაქმებული სერვისის მომწოდებელი ექიმებისა და მენეჯერების ჯგუფში. პირველადი ჯანდაცვა სუსტად ასრულებს მის წინაშე არსებულ ამოცანებს. ასევე, დაბალია ინფორმირებულობის დონე, პირველადი ჯანდაცვის დაწესებულებებში მულტიდისციპლინური მუშაობის პრინციპების შედეგებზე, რაც ემსახურება მოსახლეობის ჯანმრთელობის შენარჩუნებას და საზოგადოებაში არსებული ჯანმრთელობის რისკების მართვას.